بیزینس پلن چیست؟ 7 گام برای نوشتن بیزینس پلن کاربردی
تصور کنید بدون نقشه و برنامه مشخص، راهی یک سفر طولانی شده‌اید. شاید به مقصد برسید، اما با احتمال موفقیت بسیار پایین و هزینه‌های زیادی که می‌تواند زمان و انرژی شما را هدر دهد. درست مثل چنین سفری، در دنیای کسبوکار نیز نبود یک طرح و برنامه‌ریزی دقیق، شانس موفقیت شما را کاهش می‌دهد. طبق آمارهای ارائه شده توسط آژانس بازاریابی profiletree، حدود 50% از کسب‌وکارهای جدید در 5 سال اول شروع فعالیت خود شکست می‌خورند.
این ارقام نشان‌دهنده اهمیت یک بیزینس پلن دقیق و جامع است؛ نقشه راهی که مسیر درست را برایتان مشخص می‌کند و از شکست‌های احتمالی جلوگیری می‌کند. در این مقاله نکست اسکیل، به شما خواهیم گفت که بیزینس پلن چیست، چرا اهمیت دارد و چگونه می‌توانید یک بیزینس پلن حرفه‌ای برای افزایش شانس موفقیت کسبوکارتان تدوین کنید.
در این مقاله نکست‌اسکیل به بررسی مفهوم بیزینس پلن می‌پردازیم و 0 تا 100 نوشتن آن را با هم مرور می‌کنیم.
تعریف بیزینس پلن و اجزای کلیدی آن
بر اساس تعریف مدرسه کسبوکار هاروارد (HBS)، بیزینس پلن سندی است که اهداف یک شرکت و استراتژی‌هایی که برای دستیابی به آن‌ها استفاده می‌کند را شرح می‌دهد.
بیزینس پلن فقط یک برنامه مکتوب نیست؛ بلکه بیشتر شبیه یک نقشه راه است که در تمام مراحل راه‌اندازی و مدیریت کسبوکارتان همراه شماست. با داشتن این برنامه، می‌توانید به وضوح ببینید که بازار هدفتان کجاست، چه استراتژی‌هایی برای بازاریابی مؤثر است و منابع مالی و انسانی موردنیازتان چه چیزهایی هستند. این برنامه به شما کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های پیش‌رو، تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیرید. علاوه بر این، بیزینس پلن ابزاری فوق‌العاده برای جذب سرمایه‌گذاران و تأمین مالی است و مسیر رشد کسبوکارتان را برایتان شفاف‌تر و هدفمندتر می‌کند.
همچنین بیزینس پلن می‌تواند به عنوان ابزاری مشترک برای تیم تبدیل شود تا همه اعضا با اهداف و مسیر مشخص، به شکل هماهنگ‌تری عمل کنند. وقتی چشم‌انداز و مسیر حرکت به‌وضوح ترسیم شده باشد، نه‌تنها همکاری در تیم راحت‌تر می‌شود، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان نیز جلب خواهد شد.
اجزای یک بیزینس پلن
یک بیزینس پلن می‌تواند بسته به نوع کسبوکار و اهداف آن، شامل اجزای مختلفی باشد اما برخی از بخش‌ها تقریباً در تمام بیزینس پلن‌ها مشترک‌اند. در ادامه، به معرفی 8 مورد از رایج‌ترین و مهم‌ترین اجزای یک بیزینس پلن را خواهیم پرداخت:
- خلاصه اجرایی: این بخش شامل مروری کوتاه و جامع بر کل برنامه، مأموریت، چشم‌انداز و نکات برجسته‌ای شامل برنامه توسعه کسبوکار که توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب می‌کند، می‌باشد.
- شرح کسبوکار: توصیف کلی کسبوکارتان، اینکه دقیقا چه کاری انجام می‌دهید و چرا در بازار منحصربهفرد هستید.
- تحلیل بازار: تحقیقاتی که درباره صنعت موردنظر، مشتریان هدف و رقبا برای درک موقعیت و مزایای رقابتی کسبوکارتان انجام داده‌اید.
- ساختار مدیریتی کسبوکار: ارائه جزئیاتی درباره ساختار سازمانی کسبوکار، اعضای تیم و تجربیات کلیدی و نقش هرکدام در سازمان.
- شرح محصول: شرحی کوتاه و مختصر از محصولات یا خدماتی که ارائه می‌دهید و اینکه چگونه نیازهای مشتریان را برطرف می‌کنید.
- بخش‌بندی مشتریان: شناسایی و گروه‌بندی مشتریان هدف جهت بهینه‌سازی برنامه‌های بازاریابی و فروش کسبوکار.
- برنامه بازاریابی و فروش: در این بخش درک عمیق خود از بازار هدف با ارائه‌ای مختصر از استراتژی‌هایی که جهت جذب و حفظ مشتریان، تبلیغات و افزایش فروش تدوین کرده‌اید را نمایش می‌دهید.
- برنامه مالی و درآمدی: ارائه پیش‌بینی‌های انجام شده از وضعیت مالی شامل درآمد، هزینه‌ها و نیازهای سرمایه‌گذاری برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر.
تفاوت بیزینس پلن و مدل کسبوکار
بیزینس مدل چارچوب اصلی کسبوکار شماست که نشان می‌دهد چگونه به‌صورت سودآور فعالیت کرده و برای مشتریان ارزش ایجاد می‌کنید. به عبارت دیگر، این مدل به بازار هدف، ارزش پیشنهادی و استراتژی‌های درآمدی می‌پردازد. در مقابل، بیزینس پلن نقشه‌ای جامع است که اهداف کسبوکار و استراتژی‌های دستیابی به آن‌ها را مشخص می‌کند و با جزئیاتی بیشتر مانند پیش‌بینی‌های مالی، برنامه بازاریابی و ساختار عملیاتی، مسیر دقیق‌تری برای اجرای ایده‌ها ارائه می‌دهد. به زبان ساده، بیزینس مدل مسیر کلی را نشان می‌دهد و بیزینس پلن، برنامه دقیق اجرایی برای پیمودن این مسیر را ارائه می‌دهد.
چرا باید بیزنیس پلن داشته باشیم؟
داشتن یک بیزینس پلن مثل در دست داشتن نقشه‌ای برای عبور از مسیرهای ناشناخته و پرچالش است. این سند شما را از سردرگمی نجات می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری در دنیای کسب‌و‌کارها حرکت کنید. از تبدیل یک ایده ساده به یک استارت‌آپ موفق گرفته تا برنامه‌ریزی برای توسعه محصولات. در ادامه، چهار موقعیت کلیدی که بیزینس پلن می‌تواند راهنمای شما باشد را بررسی می‌کنیم.
راه‌اندازی یک استارت‌آپ
وقتی قصد راه‌اندازی یک استارت‌آپ را دارید، بیزینس پلن، اولین گام برای عملی کردن ایده‌هایتان است. این برنامه به شما کمک می‌کند بازار هدف را بشناسید، اهداف روشنی تعیین کنید و برای چالش‌های احتمالی آماده شوید. بیزینس پلن به شما این اطمینان را به شما می‌دهد که از همان ابتدا در مسیر درست قدم بگذارید و تصمیمات خود را بر اساس داده‌های واقعی بگیرید.
جذب سرمایه
برای ترغیب و جذب سرمایه‌گذار برای کسبوکار خود، به بیزینس پلنی نیاز دارید که بتواند ایده شما را قابل اعتماد و سودآور نشان دهد. این سند نشان می‌دهد که کسبوکار شما چه ارزش‌هایی به بازار ارائه می‌دهد و چگونه می‌خواهد به اهداف خود برسد. اینجاست که یک بیزینس پلن دقیق می‌تواند سرمایه‌گذاران را قانع کند که ایده شما نه‌تنها قابل اجراست، بلکه بازدهی مالی مطلوبی نیز خواهد داشت.
امکان‌سنجی
قبل از اجرا و عملی کردن یک ایده جدید، بیزینس پلن ابزاری است که به شما کمک می‌کند محصول خود را ارزیابی کنید. در این مرحله، تمرکز بر بررسی عملی بودن و احتمال موفقیت ایده است. آیا بازار هدف برای این ایده آماده است؟ چه موانعی ممکن است بر سر راه شما قرار گیرد؟ بیزینس پلن به شما کمک می‌کند تا پاسخ این پرسش‌ها را پیدا کنید و منابع خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید.
توسعه محصول
در مراحل رشد کسبوکار، وقتی می‌خواهید محصولات جدید معرفی کنید یا به بازارهای تازه وارد شوید، بیزینس پلن نقشه راه شما خواهد بود. این برنامه به شما کمک می‌کند استراتژی‌های رشد را طراحی کرده و منابع مالی و انسانی موردنیاز را به‌درستی تخصیص دهید. با داشتن بیزینس پلنی جامع، می‌توانید از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنید و با اطمینان بیشتری به سمت رشد و توسعه حرکت کنید.
چگونه بیزینس پلن کاربردی بنویسیم؟
در این بخش 7 قدم برای نوشتن یک بیزینس پلن جامع را همراه با مثال‌های عملی بررسی خواهیم کرد.
قدم اول: خلاصه اجرایی بنویسید
خلاصه اجرایی اولین قسمت از بیزینس پلن شماست. این بخش یک نمای کلی و جذاب از کسبوکار شما ارائه می‌دهد و باید شامل توضیحی مختصر از مأموریت، چشم‌انداز، محصول یا خدمات اصلی، مخاطبان هدف و اهداف اصلی کسبوکارتان باشد. این بخش معمولاً برای جلب توجه سرمایه‌گذاران و ایجاد اعتماد اولیه بسیار مهم است.
مثال: کافی‌شاپ X با ارائه قهوه‌های تخصصی و ارگانیک و محیطی دوستانه در قلب شهر، به دنبال ایجاد تجربه‌ای متفاوت برای مشتریانی است که در جست‌و‌جوی فضایی برای استراحت یا کار هستند. مأموریت ما ارائه محصولاتی باکیفیت و خدماتی منحصربهفرد است. هدف ما جذب 500 مشتری ثابت در سال اول و دستیابی به درآمد ماهیانه 150 میلیون تومان با تأکید بر حفظ رضایت مشتری و پایداری محیط‌زیست است.
قدم دوم: ماهیت کسبوکارتان را شرح دهید
این بخش فرصتی برای ارائه توضیحات عمیق‌تر و جامع‌تر از کسبوکار شماست. برخلاف خلاصه اجرایی که تصویری کلی و مختصر از کسبوکار ارائه می‌دهد، در این قسمت باید جزئیات بیشتری از هر بخش از کسبوکار مانند نوع فعالیت، محصولات یا خدمات، مزیت‌های رقابتی کسبوکارتان و همچنین اعضای تیم ارائه دهید. هدف این بخش، ایجاد درک عمیق‌تر از ماهیت کسبوکار و جایگاه آن در بازار است.
مثال: کافی‌شاپ X یک کسبوکار محلی است که بر ارائه قهوه‌های ارگانیک و حمایت از تولیدکنندگان محلی تمرکز دارد. این کافی‌شاپ در مرکز شهر واقع شده و فضایی آرام و دلپذیر برای مشتریانی که به دنبال استراحت یا انجام کارهای خود هستند، فراهم می‌کند. ویژگی منحصربهفرد ما استفاده از مواد اولیه باکیفیت و طراحی خدمات متناسب با نیاز مشتریان است. در حال حاضر، ما در مرحله راه‌اندازی اولیه قرار داریم و به دنبال ایجاد رابطه‌ای پایدار با تأمین‌کنندگان محلی و جذب اولین 100 مشتری وفادار خود هستیم.
قدم سوم: محصول خود را تعریف کنید
این بخش یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بیزینس پلن است؛ زیرا در آن به‌طور دقیق مشخص می‌کنید که کسبوکار شما چه محصول یا خدماتی ارائه می‌دهد. در این بخش باید توضیح دهید که محصول یا خدمات شما چگونه نیاز مشتریان را برطرف می‌کند و به‌طور مشخص چه ارزشی به آن‌ها ارائه می‌دهد.
مثال: کافی‌شاپ X قهوه‌های ارگانیک و محلی ارائه می‌دهد که با استفاده از دانه‌های باکیفیت و روش‌های مدرن و سنتی تهیه می‌شوند. منوی ما شامل انواع قهوه‌های دم‌کرده و اسپرسو است و همچنین برای افرادی که به دنبال گزینه‌های سالم‌تر هستند، نوشیدنی‌های سالم و تنقلات کم‌کالری نیز در منو فراهم شده تا نیازهای متنوع مشتریان را به طور کامل برآورده کنیم.
قدم چهارم: وضعیت بازار را تحلیل کنید
تحلیل بازار از کلیدی‌ترین بخش‌های بیزینس پلن است که به شما کمک می‌کند مشتریان هدف و رقبا را به‌خوبی بشناسید. در این بخش باید اندازه بازار، روندهای موجود، نیازهای مشتریان و جایگاه کسبوکار خود را در بازار مشخص کنید.
مثال: تحقیقات بازار انجام شده نشان می‌دهد که تقاضا برای قهوه‌های ارگانیک در شهر به‌طور مداوم در حال افزایش است. بازار هدف ما شامل افراد 25 تا 45 ساله‌ای است که به کیفیت محصولات اهمیت زیادی می‌دهند. در حال حاضر، سه رقیب اصلی در منطقه ما وجود دارند که تمرکز آن‌ها بیشتر بر قهوه‌های تجاری است. کافی‌شاپ X با ارائه قهوه‌های ارگانیک و ایجاد فضایی آرام و دوستانه، به عنوان جایگزینی منحصربهفرد برای این مشتریان عمل می‌کند. هدف ما دستیابی به سهم 10 درصدی از بازار محلی در سال اول فعالیت است.
قدم پنجم: برنامه‌های بازاریابی خود را تدوین کنید
در این قسمت، باید استراتژی‌های خود را برای جذب مشتریان، افزایش فروش و ایجاد ارتباط موثر با بازار هدف شرح دهید. در واقع این بخش نشان می‌دهد که چگونه قصد دارید محصولات خود را به مشتریان برسانید که شامل تاکتیک‌های بازاریابی (مانند تبلیغات، تخفیف‌ها یا بازاریابی دیجیتال) و فرآیندهای فروش (مانند روش‌های پرداخت) می‌باشد.
مثال: کافی‌شاپ X با تمرکز بر بازاریابی دیجیتال، از شبکه‌های اجتماعی برای تعامل با مشتریان و تبلیغ محصولات خود استفاده می‌کند. دیگر برنامه‌های ما شامل ارائه تخفیف‌های ویژه برای مشتریان جدید نیز می‌باشد. همچنین، فروش آنلاین برای سفارش قهوه‌های بسته‌بندی‌شده از طریق وب‌سایت رسمی کافی‌شاپ راه‌اندازی شده است.
قدم ششم: برای کسبوکارتان هدف تعیین کنید
در این بخش، باید مسیر رشد کسبوکارتان را با تعریف اهداف مشخص، قابل اندازه‌گیری، زمان‌بندی‌شده و واقع‌بینانه ترسیم کنید. اهداف کوتاه‌مدت بر اقدامات اولیه برای تثبیت کسبوکار تمرکز دارند، در حالی که اهداف بلندمدت به توسعه و رشد پایدار مربوط می‌شوند.
مثال:
- اهداف کوتاه‌مدت: جذب 100 مشتری وفادار و دستیابی به درآمد ماهیانه 150 میلیون تومان با اجرای کمپین‌های بازاریابی در شش ماه اول
- اهداف بلندمدت: افزایش سهم بازار به 20 درصد با ارائه محصولات جدید مانند نوشیدنی‌های فصلی تا پایان سال سوم
قدم هفتم: برنامه مالی دقیق ارائه دهید
در این بخش وضعیت و پیش‌بینی‌های آینده مالی کسبوکارتان را مشخص کنید. این قسمت شامل هزینه‌های راه‌اندازی، پیش‌بینی درآمد، هزینه‌های جاری و نیازهای سرمایه‌گذاری است. برنامه مالی باید به سرمایه‌گذاران شما نشان دهد که چگونه منابع مالی خود را مدیریت خواهید کرد و چه میزان بازدهی از سرمایه‌گذاری آن‌ها انتظار دارید.
مثال: برای راه‌اندازی کافی‌شاپ X بودجه اولیه 2 میلیارد تومان برای اجاره مکان، خرید تجهیزات و تأمین مواد اولیه در نظر گرفته شده است. پیش‌بینی می‌کنیم که در سه ماه دوم، ماهیانه 150 میلیون تومان درآمد داشته باشیم. هزینه‌های عملیاتی شامل حقوق کارکنان، تبلیغات و مواد اولیه حدود 300 میلیون تومان در ماه خواهد بود. با این پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود طی یک سال به نقطه سربه‌سر برسیم.
آیا بیزینس پلن یک صفحه‌ای کافیست؟
زمانی که با محدودیت زمان و منابع مواجه هستید، بیزینس پلن یک صفحه‌ای می‌تواند به دلیل سرعت بالا در نگارش و قابلیت به‌روزرسانی آسان راه‌حلی مؤثر برای شروع کار باشد. این نوع از برنامه‌ریزی، به‌ویژه برای کسب‌وکارهای نوپا، فرصت ارائه ایده‌ها را به شکلی سریع و مختصر فراهم می‌کند. در واقع بیزینس پلن یک صفحه‌ای به شما کمک می‌کند تا در مراحل ابتدایی، تمرکز خود را روی کلیدی‌ترین بخش‌های کسبوکارتان بگذارید و از پیچیدگی‌های غیرضروری دوری کنید.
نحوه نوشتن بیزینس پلن یک صفحه‌ای
برای نوشتن یک بیزینس پلن یک صفحه‌ای مؤثر، باید مهم‌ترین اطلاعات کسبوکارتان را به شکلی مختصر و شفاف ارائه دهید.
- مشکل: در یک جمله کوتاه به صورت دقیق و شفاف توضیح دهید که مشتریان شما با چه مشکل و نیازی مواجه هستند؟
- راه‌حل: محصول خود را به این صورت که چگونه این مشکل را حل می‌کند، شرح دهید.
- مدل کسبوکار: نحوه درآمدزایی کسبوکارتان و توضیحاتی درباره منابع درآمد اصلی کسبوکار را شرح دهید.
- بازار هدف: مشخص کنید که مشتریان هدف شما چه کسانی هستند و چرا به محصول شما نیاز دارند؟
- مزیت رقابتی: شرح مختصر این مسئله که چه چیزی شما را از رقبا متمایز می‌کند و چرا مشتریان باید شما را انتخاب کنند؟
- اهداف کوتاه‌مدت: یک یا دو هدف اصلی که در کوتاه‌مدت برای رسیدن به آن‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اید را مشخص کنید.
- بخش مالی: اشاره‌ای کلی به هزینه‌ها و درآمدهای پیش‌بینی‌شده داشته باشید.
5 اشتباه رایج در نوشتن بیزینس پلن
در مسیر ساخت و رشد یک کسبوکار، حتی کوچک‌ترین اشتباهات هم می‌توانند منجر به از دست رفتن بزرگ‌ترین فرصت‌ها شود. یک بیزینس پلن نه‌تنها نقشه راه شماست، بلکه اولین تصویری است که از کسبوکارتان در ذهن سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنید. اگر این تصویر مبهم یا ناقص باشد، ممکن است حتی بهترین ایده‌ها هم نادیده گرفته شوند. به همین دلیل، در ادامه به برخی از رایج‌ترین اشتباهات در نوشتن بیزینس پلن می‌پردازیم تا با دوری از آن‌ها، مسیر موفقیت کسبوکارتان را با اطمینان بیشتری طی کنید.
مبهم ننویسید!
بیزینس پلن شما باید واضح و شفاف باشد تا ایده و مسیر کسبوکارتان به‌خوبی به مخاطب منتقل شود. اگر اطلاعات را بیش از حد کلی یا غیرشفاف ارائه دهید، سرمایه‌گذاران ممکن است نتوانند تصمیم‌گیری کنند و حتی به توانایی‌های شما شک کنند. اگر اطلاعات حساسی دارید، ابتدا خلاصه اجرایی ساده‌ای ارائه دهید و در صورت نیاز، جزئیات بیشتر را با رعایت محرمانگی به اشتراک بگذارید.
بیش از اندازه وارد جزئیات نشوید.
وارد شدن به عمق جزئیات فنی می‌تواند طرح شما را خسته‌کننده و پیچیده کند. بدر نوشتن بیزینس پلن برای استارت‌آپ بهتر است که اطلاعات فنی را به حداقل برسانید. تقسیم طرح به 3 بخش؛ شامل یک خلاصه اجرایی کوتاه، یک بیزینس پلن مختصرء و یک پیوست جامع، بهترین روش برای ارائه اطلاعات به میزان نیاز مخاطب است. در واقع یک طرح ساده، مختصر و متمرکز، همیشه تأثیرگذارتر خواهد بود.
تحقیقات ناکافی طرح شما را نابود می‌کند!
تحقیقات دقیق و جامع، پایه‌ای‌ترین بخش یک بیزینس پلن موفق است. اگر اطلاعات شما ناقص یا غیرواقعی باشد، سرمایه‌گذاران به‌سرعت متوجه خواهند شد و طرح شما را کنار می‌گذارند. برای نوشتن یک طرح قوی برای کسبوکارتان، باید به جزئیاتی مانند رفتار خرید مشتریان، موقعیت رقبا، سهم بازار آن‌ها و روندهای کلی بازار تسلط داشته باشید. از اعداد، نمودارها و آمارهایی استفاده کنید که بتوانند پیش‌بینی‌های شما را پشتیبانی کنند.
رقیبی وجود ندارد!
اگر فکر می‌کنید کسبوکار شما هیچ رقیبی ندارد، سخت در اشتباهید. هر کسبوکار موفقی، چه به‌طور مستقیم و چه غیرمستقیم، دیر یا زود با رقابت مواجه می‌شود. حتی اگر امروز هیچ رقیب مستقیمی ندارید، تصور کنید بازار چگونه خواهد بود وقتی شما به موفقیت برسید. در بیزینس پلن خود، رقبا را شناسایی کنید، استراتژی‌های مقابله با آن‌ها را توضیح دهید و مزایای رقابتی خود را برجسته کنید.
ریسک‌ها را نادیده نگیرید!
هیچ کسب‌وکاری بدون ریسک نیست، و سرمایه‌گذاران این را به‌خوبی می‌دانند. اگر در بیزینس پلن خود ادعا کنید که کسبوکارتان در شروع کار بدون ریسک است، احتمالاً اعتماد آن‌ها را از دست خواهید داد. به‌جای نادیده گرفتن ریسک‌ها، بهتر است با شفافیت آن‌ها را شناسایی کرده و توضیح دهید که چگونه قصد دارید آن‌ها را کاهش داده یا مدیریت کنید.
جمع‌بندی بیزینس پلن با نکست‌اسکیل
در پایان این مقاله، تأکید می‌کنیم که یک بیزینس پلن نه‌تنها نقشه راهی برای کسبوکار شماست، بلکه ابزاری قدرتمند برای جذب سرمایه‌گذاران، شناسایی فرصت‌ها و مدیریت منابع است. چه در آغاز مسیر یک استارت‌آپ باشید و چه در تلاش برای توسعه کسبوکار خود، بیزینس پلن به شما کمک می‌کند مسیر حرکتتان را روشن‌تر کنید و گام‌های خود را با اطمینان بیشتری بردارید. با شناسایی دقیق اهداف، اجتناب از اشتباهات رایج و تمرکز بر نکات کلیدی، می‌توانید شانس موفقیت کسبوکارتان را به‌طور چشم‌گیری افزایش دهید.
سوالات متداول درباره بیزینس پلن
بیزینس پلن چیست و چرا اهمیت دارد؟
بیزینس پلن سندی است که اهداف کسبوکار و استراتژی‌های دستیابی به آن‌ها را شرح می‌دهد. این سند نقش نقشه راه را دارد و به شما کمک می‌کند تصمیمات هوشمندانه بگیرید و از شکست‌های احتمالی جلوگیری کنید.
چه اجزایی باید در یک بیزینس پلن وجود داشته باشد؟
اجزای اصلی شامل خلاصه اجرایی، شرح کسبوکار، تحلیل بازار، ساختار مدیریتی، شرح محصول، برنامه بازاریابی و فروش، و برنامه مالی است که مسیر و استراتژی‌های کلیدی را مشخص می‌کند.
تفاوت بیزینس پلن و مدل کسبوکار چیست؟
مدل کسبوکار چارچوبی برای نحوه درآمدزایی و ایجاد ارزش است، در حالی که بیزینس پلن نقشه‌ای جامع‌تر است که جزئیات اجرایی شامل برنامه‌های مالی و بازاریابی را نیز در بر می‌گیرد.
